Wij pleiten voor een nieuw vak 'welzijn' in het onderwijs.
Help ons 15.000 handtekeningen te verzamelen:
Waarom een vak 'welzijn' op school?
De ontwikkeling als cruciale levensfase.
De kindertijd en de adolescentie zijn cruciale levensfasen voor de geestelijke gezondheid en het welzijn: Dit is waar het wezen gevormd wordt, waar informatie vlot wordt opgenomen, en diverse cruciale vaardigheden worden ontwikkeld dat directe invloed hebben op de geestelijke gezondheid van mensen voor de rest van hun leven.
Ongeveer de helft van de geestelijke gezondheidsproblemen bij volwassenen ontstaat tijdens of vóór de adolescentie. 50% van de mentale gezondheidsproblemen starten al vóór de leeftijd van 14 jaar. In 75% van de gevallen is dat voor de leeftijd van 24 jaar.
De vele uitdagingen voor jongeren in deze tijdsgeest.
De slechte geestelijke gezondheid van jongeren is een groeiend probleem. Met alle recente, opkomende uitdagingen en stress-inducerende factoren, liggen er veel onzekerheden in het verschiet voor de volgende generaties:
• De digitalisering van de maatschappij
Risico's die verband houden met sociale media zijn onder meer een vermindering van fysieke sociale contacten, sociale vergelijking, angst om iets te missen, verhoogde angst of verminderd zelfbeeld, cyberpesten, de druk om 'altijd aan te staan', en verslaving aan online gamen en de Metaverse.
• De opwarming van de aarde en pandemieën
Het aantal jongeren met psychische stoornissen is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. Geestelijke gezondheidsproblemen zijn onder mensen tussen 15 en 24 jaar tijdens de pandemie verdubbeld. Ze zijn ook bezorgd over de klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit, en velen van hen beschouwen hun toekomst als 'beangstigend'.
• De torenhoge maatschappelijke druk waar we van kinds af aan mee geconfronteerd worden: We leven in een snelle, en prestatie-gerichte maatschappij dat veel stress met zich meebrengt.
• Trauma en generationeel trauma als mogelijke bron van lijden:
Trauma’s die tijdens de ontwikkeling gebeuren en trauma’s die generationeel worden doorgegeven kunnen een resem aan lijden veroorzaken. De effecten dat trauma heeft op het algemene welzijn, is een bron voor ernstige psychische, emotionele en fysieke problematieken die mogelijks op hun beurt weer generationeel worden doorgegeven.
• De onzekerheden van mens zijn en ziekte en sterfte waar we mee geconfronteerd worden:
Iedereen is er zich van bewust dat mens zijn niet gemakkelijk is. We zijn wezens met een complexe geest, waarvan een wezenlijk deel nog complexer door aanleg, trauma of voortdurende stress-situaties dat men ervaart tijdens en na de ontwikkeling.
De realiteit in cijfers.
• 20% van de volwassen mensen in Vlaanderen ervaren ernstige psychische problemen
• 25% van de volwassenen voelt zich slecht in zijn vel
• 20-25% van de volwassenen én jongeren (18-29 jaar) lijdt aan een angst-, depressieve-, of externaliserende stoornis
• 30-40% van de jongeren tussen 14 en 25 jaar zit niet goed in zijn vel
• Angst en depressie stoornissen komen 2 tot 3 keer vaker voor bij mensen uit de laagst opgeleide groep vergeleken met de hoogst opgeleide groep.
• 25% van de kinderen werd ooit gepest.
• Zelfmoordcijfers: Het Vlaamse gemiddelde ligt 1,5 keer hoger dan het Europese gemiddelde. En in 90% van de gevallen gaat een psychische stoornis aan zelfmoord vooraf.
• Psychische stoornissen zijn in Vlaanderen de eerste oorzaak van invaliditeit, en bijna een derde van het ziekteverzuim is te wijten aan psychische problemen.
• Ten minste de helft van de gedetineerden ervaarden voor hun detentie psychische problemen.
• Onder de EU-14 landen staat België op de tweede plaats van meeste verloren levensjaren voor de totale ziektelast en de ziektelast ten gevolge van een verlies aan levenskwaliteit en als derde voor de ziektelast ten gevolge van vroegtijdige sterfte.
• 25 tot 35% van de personen met een psychische stoornis kampt gelijktijdig ook met middelenmisbruik. Ongeveer 40 tot 60% van de mensen met een ernstige psychiatrische stoornis zal ooit in zijn leven kampen met middelenmisbruik.
*Cijfers Vlaamse gezondheidsenquete, gezondbelgie.be, WHO, Zorgnet-Icuro, VAD.be
Gelijke kansen voor iedereen.
De essentie van onze maatschappij is dat we streven naar gelijkheid. Het is zelf een fundamenteel recht; zijnde het recht tot gelijkheid.
Daarnaast is welzijn of gezondheid een fundamenteel recht; zijnde het recht tot gezondheid en staat dat ook geschreven in de Belgische grondwet.
De symbiose van deze twee fundamentele mensenrechten komt neer op dat elk kind van onze samenleving gelijke kansen zou moeten hebben op educatie over gezondheid en welzijn, ongeacht de ongelijkheid die het kind ervaart in de thuissituatie, het geloof, en de school- en studiekeuze.
Het probleem met bestaande vakoverschrijdende eindtermen (VOET):
Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) in het secundair onderwijs zijn eindtermen die de vakgrenzen overschrijden.
Men onderscheidt zeven vakoverschrijdende eindtermen:
-
Opvoeden tot burgerzin
-
Gezondheidseducatie
-
Milieu-educatie
-
Muzisch-creatieve vorming
-
Technisch-technologische vorming (in het ASO)
Mede door het niet-graadgebonden aanbod van de vakoverschrijdende eindtermen, wordt de school de vrijheid gelaten haar gezondheidsbevorderend beleid waar te maken. De school kiest wanneer, bij welke gelegenheden, door wie, hoe, in welke combinaties en hoe vaak de eindtermen van stam en diverse contexten in samenhang worden aangepakt.
Doordat deze vakoverschrijdende eindtermen een ongestructureerde en onvolledige natuur heeft, bereikt men in de werkelijkheid op essentiële vlakken nog steeds te weinig kinderen en wordt het recht tot gelijkheid omtrent welzijn en gezondheid in essentie ondermijnd.
Door het vak 'welzijn' te implementeren wordt dat ondermijnen teniet gedaan, en krijgen alle kinderen de juiste tools en informatie mee, waardoor er uiteindelijk zo min mogelijk kinderen door de mazen van het net vallen.
Voorbereiding op het ware leven.
Een groot probleem waar de maatschappij en het huidige onderwijs mee kampt is dat er té weinig ruimte is voor het welzijn van het kind, met oog op het volwassen bestaan en al zijn uitdagingen.
Uit enquetes blijkt dat maar liefst 100% van de afnemers vindt dat het onderwijs géén voorbereiding is op het echte leven.
We leren vaak over zaken die buiten onszelf liggen, en er is duidelijk een 'gapend gat' als het gaat over de studie van het mens zijn en het aanleren van praktische vaardigheden die essentieel zijn voor het algemene welzijn van de mens.
Een neutraal rustpunt dat verbindt.
Het vak 'welzijn' in het onderwijs is;
- Een rustpunt dat helemaal ten dienste staat van de jongere in ontwikkeling, dat welzijns-educatie positief benaderd en dat een structuur aanbiedt voor jongeren om op adem te komen.
- Een lijm tussen alle gevestigde jongerenorganisaties, zoals JAC, YEZ!, OVERKOP, TEJO, THE SIDEKICK SAM ACADEMY, TEGEK!?, ...
- Een broodnodig tegengewicht tegenover de vele stressoren, verplichtingen en de te halen eindtermen.
School als perfecte structuur.
Méér dan 90% van de kinderen gaat naar school. Het onderwijs is daarom ook een bijzonder toegankelijke en uitgelezen structuur om bijna alle Vlaamse kinderen en adolescenten te bereiken.
Méér dan een toegankelijke structuur, is de school ook een neutrale plek in onze samenleving waar we belangrijke vaardigheden zouden moeten leren, dat ons werkelijk voorbereid op een weerbaar & gebalanceerd volwassen leven.
Onderwerpen van het welzijn Curriculum
1. Zelfontwikkeling
Emotionele intelligentie // Omgaan met falen // Dagboeken // Zelfzorg // Ontwikkeling positief zelfbeeld // Mindset groei oefeningen // Probleemoplossend vermogen // Expressieve kunsten // Negatieve overtuigingen in vraag stellen // Veerkracht // Kritisch denken // Kwetsbaarheid // ...
2. Sociale vaardigheden
Aandachtig luisteren // Inlevingsvermogen // Vrienden maken // relatie management // Teamwork // Gelijkheidsleer (pesten - racisme, seksisme) // Conflicten oplossen // Opkomen voor eigen mening // Communicatie // Beleefdheid // Respect vragen en geven // Complimenten geven en erop reageren // Assertiviteit // Grenzen stellen // ...
3. Praktische vaardigheden
Tijdsmanagement // Voedingsleer // Slaapvaardigheid // Financiële geletterdheid // Studievaardigheid // Huishouden // hygiëne // Kookvaardigheid // Basis EHBO
4. Stress management
Het centrale zenuwstelsel kalmeren // Begeleide meditaties // Ademhalingsoefeningen // Yoga // Bewegingsleer
5. Mediawijsheid
Online etiquette // Online veiligheid // Kritisch denken over sociale media // Schermtijd en Neurotransmitters // Cyberpesten // Digitale geletterdheid
6. Methodieken / Lespakketten
Filosofische methoden en vragen // Cirkelmethoden met vragen om op een dieper niveau verbinding te maken met elkaar // Pesten: De No-Blame methode // Psycho-educatie over trauma (gebeurtenissen en generationeel) & genezing (EMDR therapie, Hypnose therapie, Cranio-sacrale therapie, Systemische therapie, CBT, ..) // De wetenschap van welzijn voor tieners: Universiteit van Yale // Inleiding tot de Boeddhistische leer // Ruimte voor Gastsprekers // Ruimte voor persoonlijke vragen omtrent welbevinden // Informatie rond hulpverlening // Omgaan met angsten
7. Voor de docenten
Het identificeren van risico's, vroege tekenen en symptomen van emotionele problemen en andere psychische aandoeningen bij kinderen // The Sidekick Sam Academy voor alle informatie en lespakketten
Hoe gaat dat nu praktisch in zijn werk?
• Take-off lessenpakket TeGEK!?
The Sidekick Sam Academy
• Informatie rond hulpverlening
Na het afronden van het schooltraject krijgt de jong volwassene een beknopte samenvatting van het welzijn curriculum mee, zodat die ten allen tijden beroep kan doen op de geleerde leerstof en informatie.
Gesteund door:
De visie van het WHO: Making every school a health promoting school (HPS):
Het vak welzijn is een belangrijk deel van het totale pakket omtrent welzijn voor kinderen en jongeren. In werkelijkheid is het gehele school orgaan van essentieel belang:
Het WHO pleit al sinds 1998 om van elke school in de wereld een holistische en gezondheidsbevorderende school te maken, maar wordt al 26 jaar geconfronteerd met vele uitdagingen bij de nationale beleidsmakers.
Leer meer over de visie van het WHO en hoe dat in werking gaat op Vlaams niveau;